پ. د. سەعید عەلی محەمەد
لەو كاتەوەی گەڕاوەتەوە كۆشكی سپی هەموو جیهانی خستۆتە بەردەم قۆناغێكی نوێوە، قۆناغێك كە جارێكی تر نەخشەی دیمەنی سیاسی نێودەوڵەتی بەشێوەیەك دابڕێژێتەوە كە وێنەی نەبووبێ!
نامۆ نیە هەڵسەنگاندنەكان بۆ (دۆناڵد ترەمپ) جیاواز بن، هەندێك لایەنگیری بكەن و بە سەرۆكێكی كاریزما و خاوەن تێڕوانینی تایبەتی بێ وێنەی لە قەلەم بدەن، هەندێكیش دژی بوەستنەوە و بە هەڕەشەی بزانن بۆ سەر سیستەمی جیهانی، بەڵام ئەوەی كە ناكرێ نادیدە بگیرێ ئەوەیە: ئەو پیاوە كەسێكە بە مامەڵە و ڕەفتارو هەڵسوكەوت و لێدوانەكانی هەمووان ناچار دەكات بە بەرنامە و نەخشە و پلان و بڕیارەكانیاندا بڕۆنەوە! (ترەمپ) تەنها سەرۆكێك نیە گەڕابێتەوە بۆ دەسەڵات، بەڵكو ئەو دیاردەیەكی سیاسیە خۆی لە شكاندن و دەرچوون لە یاسا و رێسا باو و كارپێكراوەكاندا دەنوێنێ!
لێدوانەكانی ئەم سەرۆكە نوێیە سەبارەت بە (غەززە) و گواستنەوەی دانیشتوانەكانی، سەبارەت بە (دانیمارك) و (كەنەدا) و (پەنەما)، سەپاندنی ئەنجامدانی یەك تریلیۆن دۆلار وەبەرهێنان لە ئەمریکا بەسەر سعوودیەدا، ناچاركردنی ڕێكخراوی ئۆپێك بەزیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت بۆ لاوازكردنی ڕووسیا، داواكردنی ملیارەها دۆلار لە ئەڵمانیا و یابان لەبەرانبەر پاراستنی خاكەكەیان لەلایەن ئەمریكاوە، داواكردن لە چین بە زیادكردنی هاوردەكردنی كاڵا ئەمریكییەكان…
ئەمانە تەنها لێدوان و بابەتی میدیایی نین، بەڵكو ئەمانە ڕاگەیاندنی ئاشكراو ڕوونی نەهجی ئەم سەرۆكەیەن لەمەڕ سەپاندنی واقیع و كەشێكی نوێ لە ناوچەكە و جیهاندا كە تەواو جیاواز بێ لە تێگەیشتنە ڕابردووەكان! ئێمە ئێستا چۆن لەم پەرەسەندنانە، لەم لێدوانە توندو سەیرو سەمەرانەی (ترەمپ) تێبگەین؟!
ئایا ئێمە ئێستا لەبەردەم سەرۆكێكی نوێداین كە دەیەوێ هەیبەت و شكۆ بۆ ئەمریكا بگێڕێتەوە كە پێشتر لەلایەن ئیدارەكەی (بایدن)ـەوە لە دەستدرابوو؟
یان ئێستا ئێمە لە سەرەتای قۆناغ و چەرخێكی نوێداین كە پڕی دەبێ لە ناكۆكی و فەوزای ڕێكخراو و ئاڕاستەكراو؟!
بێگومان قۆناغی دوای هاتنە پێشەوەی (ترامپ) وەك قۆناغی پێش هاتنی نیە، (ترەمپ) سیاسەت تەنها وەك ئامڕازێك بۆ ئیدارەدانی قەیرانەكان تەماشا ناكات، بەڵكو ئەو پێی وایە سیاسەت مەعرەكەیەكی بەردەوامە بۆ جارێكی تر ڕێكخستنەوەی كارتەكان بەوشێوەیەی كە خزمەتی تێڕوانینەكانی ئەو دەكات! ئەو بە فیعلی و بەكردەوە دەستی كردووە بە جوڵاندنی ئاوە ڕاوەستاوەكە، بەڵام ئایا ئەو بەڕاستی توانای جێبەجێكردنی بڕیارو بیرۆكە و هەڕەشەكانی هەیە؟ یان بڕیارو ڕەفتارەكانی جارێكی تر دەبنە هۆی دروستكردنی پشێوی و ئاژاوە لە ناوچەكە و جیهاندا؟! دیارە كەسایەتی (ترەمپ) تەنهاو تەنها ئەوە نیە سیاسییەكی جیاوازە، بەڵكو ئەو كەسایەتیەكە بەهۆی بڕیارە چاوەڕوان نەكراوەكانیەوە هەمیشە جەدەل و مشتومڕێكی چڕی لەسەرخۆی هێناوەتە ئاراوە!
ئەوانەی (ترەمپ) بە شێت و لاسارو سەرەڕۆ وەسف دەكەن بێ ئاگان لەوەی كە خودی ئەم سیفەتانەیە پاڵ بەوەوە دەنێن مێزەكە هەڵگێڕێتەوە و هاوكێشەكان جارێكی تر بەشێوەیەك دابڕێژێتەوە كە كەس نەتوانێ دەرك بە ئەنجامەكانیان بكات!
ئەوەی گەڕانەوەی ئەمجارەی (ترەمپ)ی سەرنجڕاكێشتر و تایبەتی تر كرد كات و قۆناغی گەڕانەوەكەیەتی، ئەو كاتێك گەڕایەوە كە جیهان پڕیەتی لە نائارامی و كێشە و ناكۆكی، هەر لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە بیگرە تا دەگاتە ئۆكرانیا و، ساردی و گرژی نێوان چین و وڵاتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا! ئەو لە كاتێكدا دەگەڕێتەوە كە سیستەمی نوێی جیهانی زۆر لەرزۆكە و لەبەرانبەر قەیرانە یەك لەدوای یەكەكاندا توانای خۆڕاگری نیە، گەڕانەوەی (ترەمپ) بە تەنها گۆڕانكاری نیە لە سەركردایەتی كردنی ئەمریكادا، بەڵكو تاقیكردنەوەیەكە بۆ ئەندازەی توانای جیهان لە ڕادەی خۆگونجاندن لەگەڵ وەرزێكی نوێی سیاسەتی شۆكهێنەردا!
لەوانەیە هەندێك ئەم بۆچوونە وەك موبالەغە لێك بدەنەوە، بەڵام ئەوانەی بەچاوی ڕەخنەوە چاودێری دیمەنە سیاسییەكە دەكەن تێدەگەن و بۆیان دەردەكەوێ كە گەڕانەوەی ئەمجارەی (ترەمپ) ڕووداوێكی ساكارو سادە نیە، چونكە مەعلومە كە ئەو نەگەڕاوەتەوە بۆ ئەوەی خۆی لەگەڵ ئەو بارودۆخە جیهانیەدا بگونجێنێ کە ئێستا هەیە، بەڵکو ئەو دەیەوێ ئەو دیمەنە سیاسییەی كە هەیە بەو شێوە ڕەنگ و نەخش بكاتەوە كە خۆی حەزی لێیەتی و بیری لێدەكاتەوە!
ئێستا جیهان لەبەردەم سەرۆكێكدایە كە دان بە نەریت و یاسا و ڕێسا باوەكاندا نانێت، دان بە سنوورەكاندا نانێت، بەهیچ شێوەیەك گوێ بە ڕەخنە و مەترسیەكان نادات! جیهان وەک کێڵگەیەکی گەورەی کشتوکاڵی و، گەلانی دنیاش وەک ئاژەڵ و کۆمەڵە مەڕو ماڵاتێک تەماشا دەکات، لەتێڕوانینی ئەویشدا پارەو سامان و دەستکەوتی ماددی جۆرو سروشتی پەیوەندیەکان دیاری دەکات! پرسیارە گرنگەكە ئەوەیە: ئایا جیهان بەرگەی دەرەنجام و بەركەوتەكانی
گەڕانەوەی (ترەمپ) دەگرێ؟ یان ئێستاكە جیهان پێدەنێتە سەرەتای قۆناغێكەوە كە كەس ناتوانێ پێشبینی ئەنجامەكانی بكات؟!
سەرۆكی هەڵبژێردراو لە ناوخۆدا هەڕەشەی دەستبەرداربوون دەكات لەو ئاژانس و دامەزراوە حكومیە سەربەخۆیانەی ئەمریكا كە ئەو خۆشی ناوێن، هەڕەشەی ئەوەی لە هەندێكیان كرد كە دەیانگوازێتەوە بۆ كەرتی تایبەتی خۆی، هەوڵی بە سیاسی كردنی دامەزراوەی سەربازیی ئەمریكا دەدات.
هەوڵی تێپەڕاندنی کۆنگرێس دەدات ئەگەر ئەو پاڵێوراوانە ڕەت بکاتەوە کە بە شێوەیەکی کاتی لە پۆستە جیا جیاکاندا دایمەزراندوون، ڕەخنەی توندو ئاشکرا لە هاوپەیمانەکانی ئەمریکا دەگرێت، ئەو پێی وایە یاسا نێودەوڵەتیەکان و دامەزراوەکانی وەک (ڕێکخراوی نەتەوەیە گرتوو ەکان) و، (ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی) و، (ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی) هیچ بەرژەوەندیەکیان بۆ ئەمریکا تێدا نیە! زەرورەتی ئێستای ئەمریکا بەدوو کەسایەتی وەک (ترەمپ) و (ماسک) کە هەردووکیان پیاوی نێو جیهانی پارەو سامانن و، قاڵبوو و کاریزمای نێو سیاسەت و پارتە سیاسیە زەبەلاحە کۆنەکان نین، بەڵگەیەکی ئاشکراو هەرە دیارە لەسەر لەرزۆکیی و هەڵدێریی سیاسیی و، کاریگەری گەورەو دوور مەوداش بەسەر سیاسەتی جیهانیی و سیستەمی نێودەوڵەتیدا بەجێدەهێڵێ! هەفتەکان و مانگەکانی داهاتوو ئەوەمان بۆ ڕوون دەکەنەوە کە ئایا گۆڕانکاریی و داواکاریەکانی (ترەمپ) دەچنە خانەی بەرژەوەندی ئارامی و ئاسایشی جیهانیەوە؟ یان نەخێر.. هەڕەشەکان و سیاسەتەکانی (ترەمپ) سەرەتای قۆناغێکی پڕ لە کێشەو فەوزاو ناکۆکی و بەریەککەوتن دەبن کە جیهان چەندان ساڵی تر بۆ دواوە دەگێڕنەوە!
